მიუნხენს მოსწონხარ

შარშან, ესე იგი, 2011 წლის ოქტომბერში ფრანკფურტში წიგნის ბაზრობას დავესწარი. ფრანკფურტის წიგნის ბაზრობა ყოველწლიურად იმართება და იქ მთელი მსოფლიოდან ჩადიან გამომცემლები, რომ საავტორო უფლებები იყიდონ ან გაყიდონ. უკვე წლებია, ქართველი გამომცემლებიც აქტიურად მონაწილეობენ ამ პროცესში. და მაინც, მიუხედავად ასეთი შესავალისა, ჩემი პოსტის თემა ხსენებული წიგნის ბაზრობა არ არის.

საქმე ისაა, რომ ფრანკფურტში გატარებული ერთი კვირის შემდეგ რამდენიმე დღე ბერლინსა და მიუნხენშიც დავყავი, ახლა უკვე წმინდა ტურისტული მიზნებით. მიუხედავად დროის სიმცირისა, მეტ-ნაკლებად მაინც მოვახერხე ამ სამი გერმანული ქალაქის დათვალიერება და მათი შედარების საშუალებაც მომეცა. ყველაზე კარგი შთაბეჭდილება მიუნხენმა მოახდინა. ამიტომ ამ პოსტშიც მიუნხენსა და ბავარიაზე ვისაუბრებ.

მიუნხენი გერმანიის ერთ-ერთი მიწის, ბავარიის დედაქალაქი და გერმანიაში სიდიდით მესამე ქალაქია. აშენებულია მდინარე იზარზე და ახლოსაა ალპებთან.

მიუნხენი მწვანე ქალაქია უამრავი პარკით – მათ შორის ყველაზე გამორჩეულია ინგლისური ბაღი. ეს პარკი თუ ბაღი ძალიან ლამაზი და მასშტაბურია, ნიუ-იორკის ცენტრალურ პარკზე დიდიც კი ყოფილა. პარკში ჩამოედინება მდინარე იზარი, რომელიც გედებით და იხვებითაა სავსე. ერთ ადგილას მდინარეზე სერფინგის ადგილიც კი არის მოწყობილი.

ინგლისური ბაღი – სურათები

ყვავები პარკში

სერფინგი ინგლისურ ბაღში

არანაკლებ ლამაზია მეორე პარკიც, რომელიც მე ვნახე – ეს უკანასკნელი ნიმფენბურგის სასახლეს აკრავს ირგვლივ. ნიმფენბურგის სასახლე თავის დროზე ბავარიელი პრინცების საზაფხულო რეზიდენცია ყოფილა და აქ დაბადებულა ბავარიის ერთ-ერთი ცნობილი მონარქიც – ლუდვიგ II ბავარიელი. ერთი სიტყვით, ნიმფენბურგისკენ მიმავალ გზაზე გრძელი არხია გაყვანილი, ხოლო უშუალოდ სასახლის წინ გედებიან-იხვებიანი ტბორია. სასახლის უკან კი ვრცელი ტყე-პარკია. ეს პარკი იმდენად “ველურია”, რომ გიჭირს დაჯერება დიდი ქალაქის, ურბანული გარემოს შუაგულში ასეთი ადგილიც რომ შეიძლება არსებობდეს.

ეს არის ის, რამაც განსაკუთრებით მომხიბლა მიუნხენში – მიუნხენი თითქოს იდეალური შერწყმაა: თან დიდია და თან მყუდრო, თან ისტორიულია და თან თანამედროვე.

ნიმფენბურგის სასახლე და პარკი – სურათები

სასახლე შიგნიდან

მე პარკში, ტბასთან

ბავარია, საერთოდ, ძალიან საინტერესო მხარეა. არ შემიძლია აქ არ აღვნიშნო კიდევ ერთი ღირსშესანიშნაობა, რომლის მონახულებაც სამწუხაროდ ვერ მოვახერხე. ეს არის ნოშვანშტაინის სასახლე – ულამაზესი, ზღაპრული ქმნილება. მას წელიწადში მილიონზე მეტი ტურისტი სტუმრობს. ნოშვანშტაინი მეცხრამეტე საუკუნეში აშენდა უკვე ხსენებული ლუდვიგ II-ის ინიციატივით. ლუდვიგ II ზოგადად საინტერესო მონარქი გახლდათ – ხელოვნებისა და სილამაზის დიდი დამფასებელი იყო, მფარველობდა რიხარდ ვაგნერს, მისი ინიციატივით აიგო რამდენიმე მშვენიერი სასახლე… ამის გამო ლუდვიგი ბევრს არ უყვარდა, ბრალს ექსცენტრულობასა და მფლანგველობაში სდებდნენ. ლუკინო ვისკონტის ლუდვიგის  ცხოვრების ამსახველი ძალიან კარგი ფილმი აქვს გადაღებული. თანამედროვე ბავარიაში კი ლუდვიგი საკადრისად არის დაფასებული, რადგანაც ბავარიას ეკონომიკური თუ არქიტექტურულ-კულტურული თვალსაზრისით ძალიან მნიშვნელოვანი მემკვიდრეობა დაუტოვა, პირველ რიგში კი, სწორედ ნოშვანშტაინი. რა გასაკვირია, რომ მიუნხენის ცენტრში ლუდვიგის სახელობის ქუჩაც არის და მისი ძეგლიც დგას.

თუკი გერმანიაში მოგზაურობას გადაწყვეტთ, მიუნხენს და ბავარიას ნუ გამოტოვებთ! 🙂

პ.ს. “მიუნხენს მოსწონხარ” მიუნხენის სლოგანია.

ნოშვანშტაინის სასახლე

ფემინიზმი და სილამაზე

ამ პოსტის დაწერა გიორგი ძნელაძის სტატიამ გადამაწყვეტინა. ავტორი სილამაზის კონკურსებისა და მათთან დაკავშირებული სილამაზის სტანდარტების წინააღმდეგ ილაშქრებს, ამხელს მათ სექსისტურობას. ყოველივე ამაში გიორგის მეც ვეთანხმები, სილამაზის კონკურსი მართლაც პატრიარქალური კულტურისთვის დამახასიათებელი კიდევ ერთი მახინჯი მოვლენაა, მართლაც უწყობს ხელს ქალის ობიექტივაციას და მამაკაცთა სურვილებსა თუ გემოვნებაზე დაქვემდებარებას. ვიზიარებ იმ მოსაზრებასაც, რომ სილამაზე იყო მამაკაცების მიერ ქალისთვის ”მიგდებული” ერთადერთი სფერო (?), რომლის წყალობითაც მას საზოგადოებრივ ასპარეზზე გარკვეული წარმატების მიღწევა შეეძლო. მაგრამ თვით ამ სფეროშიც კი მკაცრი და მამაკაცზე ორიენტირებული სტანდარტები იყო გაბატონებული.

თუმცა თვალს ვერ დავხუჭავთ იმაზე, თუ როგორ აზრებს და რეაქციებს ბადებს ხანდახან მსგავსი სტატიები, ან ზოგადად, იდეები. ანტიფემინისტებს კიდევ ერთხელ ეძლევათ საბაბი, განაცხადონ, რასაც ისედაც დიდი ენთუზიაზმით აცხადებენ ხოლმე – ფემინისტები მხოლოდ მახინჯი ქალები არიანო. მათი თქმით, ფემინიზმი თავშესაფარია ისეთი ქალებისთვის, რომლებმაც მამაკაცებს თავი ვერ მოაწონეს, ესე იგი, ”მახინჯებისთვის”.  თავის მხრივ, ასეთი განცხადებები ფემინისტებს, რა თქმა უნდა, კიდევ უფრო განუმტკიცებს რწმენას სილამაზის კონკურსებისა და სხვა მისთანათა სექსისტურობაზე. აქ ამაზე აღარ განვავრცობ და ფემინისტურ მოსაზრებებზე არსებულ რეაქციებს დავუბრუნდები. რა თქმა უნდა, არა მხოლოდ ის გვესმის, რომ ფემინისტები ”მახინჯები” არიან; ზოგმა ადამიანმა შეიძლება ასეც შენიშნოს და იკითხოს, ფემინიზმი ესთეტიკას ხომ არ უპირისპირდებაო.

სწორედ ამ საკითხზე მინდა ვისაუბრო – ესე იგი, ფემინიზმის და ზოგადად სილამაზის იდეის ან ფემინიზმისა და ქალის სილამაზის ურთიერთდამოკიდებულებაზე. სწორი შთაბეჭდილება უჩნდებათ ამ ადამიანებს? მართლაც უპირისპირდება ფემინიზმი სილამაზის იდეას ან უარყოფს ქალის სილამაზეს? ნუთუ ფემინიზმისთვის სილამაზე ღირებული არ არის ან არ უნდა იყოს? რა უნდათ საერთოდ ამ ფემინისტებს?

Freja Beha

იქნებ ფემინისტების სურვილი ისაა, რომ ქალებმა პირდაუბანელებმა ან ტომარაგადაცმულებმა იარონ? მაგრამ არა, როგორც ცნობილია, ქალის ჩადრის, ბურკის და სხვა მსგავსი შესამოსლების ქვეშ დამალვა ფემინისტებს ისევე (ან უფრო მეტადაც) აღაშფოთებთ, როგორც ვთქვათ, სილამაზის კონკურსზე ბიკინებში და მაღალქუსლიან ფეხსაცმელში გამოწყობილი ქალი. მაშ რა უნდათ, თუ არც ერთი მოსწონთ და არც მეორე? ამის პასუხი შემდეგია: ფემინისტებს უნდათ, ქალი თვითონ ფლობდეს და განაგებდეს თავის სხეულს, შესაბამისად, თავის სილამაზეს და სექსუალობასაც. ჩადრიც და სილამაზის კონკურსიც იმიტომ არის მათთვის მიუღებელი, რომ  არც ერთ შემთხვევაში ქალი არ არის საკუთარი სხეულისა და სილამაზის განმკარგველი, არამედ ორივე შემთხვევაში ის ემორჩილება სხვის (მამაკაცის) მოთხოვნებს ან/და თავსმოხვეულ სილამაზის სტანდარტებს.

თუ მაინცდამაინც ამ უაზრო და ”დაშტამპულ” სილამაზის კონკურსებს მივაჩერდებით, შეიძლება მოგვეჩვენოს, რომ უიმედო მდგომარეობაა და ქალები ვერაფრით ვერ თავისუფლდებიან ხსენებული თავსმოხვეული სილამაზის სტანდარტებისგან. მაგრამ სინამდვილეში საქმე არც ისე ცუდადაა. ვინც მოდის ინდუსტრიაში ასე თუ ისე ჩახედულია, მან იცის, რომ ბოლო რამდენიმე წელია, რაც სამოდელო ბიზნესში გამოჩნდნენ გოგონები… ასე ვთქვათ, ანდროგინული გარეგნობისა და სტილის მქონე გოგონები, რომლებიც სულაც არ ჰგვანან სილამაზის კონკურსების ”დაშტამპულ” მონაწილეებს. ვფიქრობ, ისინი მართლაც ფლობენ საკუთარ სილამაზესა და სექსუალობას, ისინი არ ”ყიდიან” საკუთარ თავს მამაკაცებზე – თავისუფალნი არიან მოჭარბებული ფემინურობის, კეკლუცობის, ქარაფშუტობისა თუ ვულგარულობისგან.

ხსენებულ მოდელთა ლიდერად, ვფიქრობ, 22 წლის დანიელი გოგო, ფრეია ბეჰა (Freja Beha Erichsen) უნდა ჩაითვალოს. საგულისხმო ფაქტია ისიც, რომ ფრეია ცნობილია, როგორც ლესბოსელი და სასიყვარულო ურთიერთობები თავის კოლეგა-მოდელებთანაც ჰქონია. დღესდღეობით ის ერთ-ერთი ყველაზე მოთხოვნადი მოდელია, მასთან თანამშრომლობენ Chanel, Gucci, Burberry, Alexander Wang, Prada, Balmain, Balenciaga და ბევრი სხვა, მონაწილეობას იღებს უამრავ სარეკლამო კამპანიაში, ფოტოგადაღებებში… არანაკლებ ცნობილნი და პოპულარულნი არიან სხვა მოდელებიც: Kasia Struss, Irina Lazareanu, Agyness Deyn, Saskia de Brauw… ხსენებული მოდელების წარმატებულობას თავის მხრივ, ხელს უწყობს თანამედროვე მოდის ტენდენციები. ცხადია, თანამედროვე ანდროგინულ სამოსს ვინმე თვალებფახულა, ტუჩებგაბუსხულ თუ ხელოვნურად გაბერილმკერდიან გოგოს ვერ ჩააცვამ. მას ეს უბრალოდ არ მოუხდება.

დაბოლოს, არ შეიძლება არ ვახსენო კოკო შანელიც, რომელიც მოდისა და სილამაზის ისტორიაში რევოლუციური ფიგურა იყო. შანელი სისადავესა და ორიგინალობას ქადაგებდა და ებრძოდა ვულგარულობას. იგი ამბობდა (ბოდიშს ვიხდი უხეში თარგმანისთვის): ”მე ფუფუნება (luxury) მიყვარს. ფუფუნება მდიდრულობას და მორთულ-მოკაზმულობას კი არ ნიშნავს, არამედ ვულგარულობის არარსებობას. ვულგარულობა ამქვეყნად ყველაზე საძაგელი რამაა და მეც სწორედ იმისთვის ვიღწვი, რომ აღმოვფხვრა ის”.

Nothing’s gonna change my world

”ფლეზენთვილი” (Pleasantville) 1998 წელს გამოსული ამერიკული ფილმია. ფილმის მთავარი გმირები თინეიჯერი და-ძმა, დევიდი და ჯენიფერი არიან. დევიდი უკმაყოფილოა საკუთარი ცხოვრებით, თავს უიღბლოდ მიიჩნევს. იგი უყურებს სერიალ ”ფლეზენთვილს”, სადაც 50-იანი წლების ამერიკის პატარა ქალაქის ცხოვრებაა აღწერილი; დევიდის თვალში ფლეზენთვილი იდეალური ქალაქია.

რაღაც სასწაული დევიდს და ჯენიფერს სერიალში ”გადაისვრის”, ისე რომ ისინი იძულებულნი ხდებიან იქ იცხოვრონ და სერიალის მთავარ პერსონაჟთა ”როლები შეასრულონ”. მალევე ირკვევა, რომ ამ ქალაქის ”იდეალურობა” სინამდვილეში ამაზრზენი შეზღუდულობა და კონსერვატიზმი ყოფილა. ფლეზენთვილში მართლაც საოცარი რამეები ხდება – გეოგრაფიის გაკვეთილზე დღე-მუდამ ქალაქის ორ ქუჩას შეისწავლიან; ბიბლიოთეკაში მხოლოდ ცარიელფურცლებიანი წიგნებია; ყველა ნასროლი ბურთი ავტომატურად ვარდება კალათში; სექსის შესახებ არავინ არაფერი უწყის (თვით დაქორწინებულმა წყვილებმაც კი); არც წვიმა უნახავთ ოდესმე… და რაც მთავარია, სერიალი შავ-თეთრია – ყველაფერი შავ-თეთრია.

ამ ყველაფრით გაოცებული და აღშფოთებული და-ძმა ნელ-ნელა, შეგნებულად თუ სხვადასხვა ”წესიდან” გადახრით გამოასწორებს ყველაფერს. ისინი ნელ-ნელა გააფერადებენ ქალაქს და ადამიანთა ცხოვრებას. აღსანიშნავია, რომ ქალაქი ადვილად არ ნებდება, მოსახლეობის გარკვეული ნაწილი ”წესრიგის” შენარჩუნებას ცდილობს და ”ფერადთა” წინააღმდეგ აღდგება, მაგრამ საბოლოოდ მაინც ”ფერადები” იმარჯვებენ.

ფილმში ბევრი სხვადასხვა თემაა ჩართული, მაგრამ ძირითადად ის არის ოდა თავისუფლების, სილამაზისა და მრავალფეროვნების მიმართ. ბევრია ისეთი კადრი, რომლის ნახვისას გული გაგითბება და სასიამოვნო ჟრუანტელი დაგივლის. 🙂

ფილმის საუნდტრეკში შედის Fiona Apple-ის მიერ შესრულებული The Beatles – Across The Universe-ის ქავერი – ჩემი აზრით, ძალიან კარგად და სასიამოვნოდაა შესრულებული და ფილმსაც ძალიან უხდება.