ახალგაზრდა ქალთა პერსპექტივები საქართველოში

უნივერსიტეტს რომ დაამთავრებს, ალბათ ბევრი სტუდენტი უსვამს საკუთარ თავს კითხვას – “ახლა რა ვაკეთო?” და სამსახურის ძიებას იწყებს. ვინაიდან უნივერსიტეტიც ახალდამთავრებული მაქვს და ქალთა სქესსაც ვეკუთვნი, ჩემთვის საინტერესო საკითხია, რა პერსპექტივები აქვთ ახალგაზრდა ქალებს დღევანდელ საქართველოში.

მართებული იქნება, თუ ჯერ წარმატებულ ადამიანებს განვიხილავ – ეს ხომ თავისთავად გვიჩვენებს, რანაირად ხდება ადამიანი წარმატებული, ან სხვანაირად თუ ვიტყვით – როგორი ადამიანი ხდება წარმატებული. აქვე განვმარტავ, რომ წარმატებულობის შესაფასებლად ვიყენებ ორ კრიტერიუმს: მაღალი შემოსავალი და პოპულარობა/საზოგადოებაზე მნიშვნელოვანი გავლენა.

რომელია საქართველოში ისეთი საქმიანობა, ისეთი სფერო, სადაც დასაქმებულებს მაღალი შემოსავლებიც აქვთ და პოპულარობა ან გავლენაც? ვფიქრობ, განსაკუთრებით გამორჩეული ამ მხრივ ორი სფეროა, ესენია მართლმადიდებლური ღვთისმსახურება და პოლიტიკა. როგორია ამ სფეროთა მიმართება (ახალგაზრდა) ქალებთან?

რაც შეეხება მართლმადიდებლურ ღვთისმსახურებას, აქ ქალებისთვის კარი მაგრად არის დაკეტილი – ქალი არ შეიძლება, მღვდელი გახდეს. მართალია, ქალის მონაზვნობა დაშვებულია, მაგრამ მათი გავლენა მრევლზე და საზოგადოებაზე მათი “კოლეგა” მამაკაცების გავლენასთან ახლოსაც ვერ მოვა (მათ შემოსავლებზე კი ბევრი არაფერი ვიცი). ნუ დავივიწყებთ იმასაც, რომ გარდა მღვდლობისა, ქალი ეკლესიის მაღალ იერარქებშიც ვერ გაჭაჭანდება. ასე რომ, თუ ქალი ხარ და თან მაინცდამაინც მღვდლობა გინდა, ალბათ ჯობია პროტესტანტი გახდე და იქ სცადო ბედი (ზოგიერთი პროტესტანტული ეკლესია ამ პრაქტიკას მისდევს). მაგრამ აქ უკვე სხვა პრობლემა წარმოიშობა – საქართველოში წარმატებული ადამიანები მხოლოდ მართლმადიდებელი ეკლესიის (და არა რომელიმე სხვისი) მსახურები არიან.

დასკვნა: თუ ქალი ხარ და თან გინდა, წარმატებული იყო, ეს ვარიანტი გამოირიცხა.

პოლიტიკა? პოლიტიკაში, რა თქმა უნდა, ბევრად უკეთესად გვაქვს საქმე. აქ ვერ წააწყდებით აბსურდულ აკრძალვებს, რომ ქალის პარლამენტში არჩევა არ შეიძლება; ან, რომ ქალისთვის მენსტრუაციის დროს პარლამენტის შენობაში შესვლა არ შეიძლება. მიუხედავად ამისა, ამ სფეროშიც დღემდე კაცები დომინირებენ და ეტყობა, მაინცდამაინც არ იწვიან სურვილით, ქალებსაც გაუყონ ძალაუფლება. ამიტომ პოლიტიკური კარიერის გაკეთება ძნელია – თუ, რა თქმა უნდა, მაინცდამაინც თვით პრეზიდენტს არ გადაეყარეთ და ის კი თქვენი განათლებით, გარეგნობით, ნიჭით, ახალგაზრდული შემართებით თუ ამ ყველაფრით ერთად, არ აღფრთოვანდა და მისი პირადი ინიციატივით არ მოხვდით რომელიმე მაღალ თანამდებობაზე. ამის შანსი კი მეტად მცირეა.

დასკვნა: თუ ქალი ხარ და თან გინდა, წარმატებული იყო, ეს ვარიანტი გამორიცხული არ არის, მაგრამ ხელშემწყობი პირობები ცოტაა, ხელისშემშლელი კი – ბევრი.

საბოლოო დასკვნა: ამ ორ ყველაზე გამორჩეულ სფეროში ქალებს კარიერის გაკეთების შანსი ან საერთოდ არ აქვთ, ან ძალიან მცირე შანსი აქვთ.

პრაქტიკულად არ არსებობს ისეთი სფერო, რომელიც ჩემ მიერ დასახელებულ წარმატებულობის ორ კრიტერიუმსაც აკმაყოფილებს და სადაც ქალები მასობრივად არიან დასაქმებული. ამიტომ სხვა არაფერი დამრჩენია, თუ არა ის, რომ “წარმატებული” სფეროებიდან წარმატებული ქალების განხილვაზე გადავიდე. ვინ არიან დღევანდელ საქართველოში წარმატებული ქალები?

ჟურნალისტი, მწერალი, პროფესორი, წარმატებული ბიზნეს(ვუ)მენი, უმუშავია მინისტრის მოადგილედაც – ამ ჩამონათვალის წაკითხვის შემდეგ შესაძლოა თვალწინ ინტელექტუალური, წარმოსადეგი ქალი დაგიდგათ, მაგრამ თქვენს წარმოსახვას რომ მოწყდებით ხელთ მხოლოდ ვულგარულად ჩაცმული, ეპატაჟური და ყვითელი პრესისა თუ ტელეგადაცემების ვარსკვლავი – ლალი მოროშკინა – შეგრჩებათ. მისი CV ეჭვს არ იწვევს – ეს ქალი წარმატებულია.

წარმატებული ქალის სხვა მაგალითად მაია ასათიანი გამოდგება. მიუხედავად იმისა, რომ მას ბევრს ლანძღავენ და აქილიკებენ, მისი შოუ მეტად პოპულარულია. მაია ალბათ სკანდალური მოროშკინას ანტიპოდად შეიძლება მივიჩნიოთ – ის მორცხვია, მოკრძალებული, ჩურჩულით საუბრობს… საგულისხმოა ის ფაქტიც, რომ მის კარიერაში გარდატეხის მომენტად ითვლება ცნობილი მაჩოსგან, ტელესერიალის ვარსკვლავ მარიო ჩიმაროსგან ინტერვიუს აღება.

საინტერესოა ისიც, რომ ორივე ეს ქალი ყვითელი მედიის ვარსკვლავია. ალბათ ეს ფაქტი რაღაცნაირად ეხმაურება გენდერულ სტერეოტიპს, რომ “ჭორაობა ქალის (საყვარელი) საქმეა”. თუმცა აღნიშნულ ქალებზე ჭორაობა მამაკაცებსაც ძალიან უყვართ.

დასკვნა: თუ მზად ხართ, ლალი მოროშკინას და მაია ასათიანს დაემსგავსოთ, მათი მსგავსი იმიჯი მოირგოთ (თუმც კი ერთმანეთისგან ფრიად განსხვავდებიან), თქვენი წარმატების შანსი ერთი ათად გაიზრდება.

თუნდაც თანახმა ვიყოთ ამგვარ წარმატებაზე, მაინც რამდენი “ლალი მოროშკინა” და “მაია ასათიანი” შეიძლება ჰყავდეს ქვეყანას? აშკარაა, რომ ვაკანტური ადგილები ცოტაა. ქალების უმეტესობას კი შემდეგი საქმიანობები რჩება:

• მიკროფონის ხელში დამჭერი და კითხვის ნიშნის წარმომთქმელი
• ბანკის კლერკი
• ოფისის მენეჯერი
• მოლარე ან კონსულტანტი სუპერმარკეტში/მაღაზიაში
• ……..

ამის პარალელურად კი:

• ჰალსტუხიანი და შავებში ჩაცმული მამაკაცები მათ კანონებს დაუდგენენ;
• წვერიანი და შავებში ჩაცმული მამაკაცები მათ კანონებს დაუდგენენ.

პ.ს. ამასობაში:

2006 წელს ეკონომიკური თანამშრომლობისა და განვითარების ორგანიზაციამ ჩაატარა კვლევა და მსოფლიოს 162 ქვეყანაში ქალთა ეკონომიკური და პოლიტიკური ძალაუფლება გაზომა. რამდენიმე გამონაკლისის გარდა, ეს “წესი” სრულდება – რაც უფრო მეტი ძალაუფლება აქვთ ქალებს, მით უფრო უფრო წარმატებულია ქვეყანა ეკონომიკურად.

მიუნხენს მოსწონხარ

შარშან, ესე იგი, 2011 წლის ოქტომბერში ფრანკფურტში წიგნის ბაზრობას დავესწარი. ფრანკფურტის წიგნის ბაზრობა ყოველწლიურად იმართება და იქ მთელი მსოფლიოდან ჩადიან გამომცემლები, რომ საავტორო უფლებები იყიდონ ან გაყიდონ. უკვე წლებია, ქართველი გამომცემლებიც აქტიურად მონაწილეობენ ამ პროცესში. და მაინც, მიუხედავად ასეთი შესავალისა, ჩემი პოსტის თემა ხსენებული წიგნის ბაზრობა არ არის.

საქმე ისაა, რომ ფრანკფურტში გატარებული ერთი კვირის შემდეგ რამდენიმე დღე ბერლინსა და მიუნხენშიც დავყავი, ახლა უკვე წმინდა ტურისტული მიზნებით. მიუხედავად დროის სიმცირისა, მეტ-ნაკლებად მაინც მოვახერხე ამ სამი გერმანული ქალაქის დათვალიერება და მათი შედარების საშუალებაც მომეცა. ყველაზე კარგი შთაბეჭდილება მიუნხენმა მოახდინა. ამიტომ ამ პოსტშიც მიუნხენსა და ბავარიაზე ვისაუბრებ.

მიუნხენი გერმანიის ერთ-ერთი მიწის, ბავარიის დედაქალაქი და გერმანიაში სიდიდით მესამე ქალაქია. აშენებულია მდინარე იზარზე და ახლოსაა ალპებთან.

მიუნხენი მწვანე ქალაქია უამრავი პარკით – მათ შორის ყველაზე გამორჩეულია ინგლისური ბაღი. ეს პარკი თუ ბაღი ძალიან ლამაზი და მასშტაბურია, ნიუ-იორკის ცენტრალურ პარკზე დიდიც კი ყოფილა. პარკში ჩამოედინება მდინარე იზარი, რომელიც გედებით და იხვებითაა სავსე. ერთ ადგილას მდინარეზე სერფინგის ადგილიც კი არის მოწყობილი.

ინგლისური ბაღი – სურათები

ყვავები პარკში

სერფინგი ინგლისურ ბაღში

არანაკლებ ლამაზია მეორე პარკიც, რომელიც მე ვნახე – ეს უკანასკნელი ნიმფენბურგის სასახლეს აკრავს ირგვლივ. ნიმფენბურგის სასახლე თავის დროზე ბავარიელი პრინცების საზაფხულო რეზიდენცია ყოფილა და აქ დაბადებულა ბავარიის ერთ-ერთი ცნობილი მონარქიც – ლუდვიგ II ბავარიელი. ერთი სიტყვით, ნიმფენბურგისკენ მიმავალ გზაზე გრძელი არხია გაყვანილი, ხოლო უშუალოდ სასახლის წინ გედებიან-იხვებიანი ტბორია. სასახლის უკან კი ვრცელი ტყე-პარკია. ეს პარკი იმდენად “ველურია”, რომ გიჭირს დაჯერება დიდი ქალაქის, ურბანული გარემოს შუაგულში ასეთი ადგილიც რომ შეიძლება არსებობდეს.

ეს არის ის, რამაც განსაკუთრებით მომხიბლა მიუნხენში – მიუნხენი თითქოს იდეალური შერწყმაა: თან დიდია და თან მყუდრო, თან ისტორიულია და თან თანამედროვე.

ნიმფენბურგის სასახლე და პარკი – სურათები

სასახლე შიგნიდან

მე პარკში, ტბასთან

ბავარია, საერთოდ, ძალიან საინტერესო მხარეა. არ შემიძლია აქ არ აღვნიშნო კიდევ ერთი ღირსშესანიშნაობა, რომლის მონახულებაც სამწუხაროდ ვერ მოვახერხე. ეს არის ნოშვანშტაინის სასახლე – ულამაზესი, ზღაპრული ქმნილება. მას წელიწადში მილიონზე მეტი ტურისტი სტუმრობს. ნოშვანშტაინი მეცხრამეტე საუკუნეში აშენდა უკვე ხსენებული ლუდვიგ II-ის ინიციატივით. ლუდვიგ II ზოგადად საინტერესო მონარქი გახლდათ – ხელოვნებისა და სილამაზის დიდი დამფასებელი იყო, მფარველობდა რიხარდ ვაგნერს, მისი ინიციატივით აიგო რამდენიმე მშვენიერი სასახლე… ამის გამო ლუდვიგი ბევრს არ უყვარდა, ბრალს ექსცენტრულობასა და მფლანგველობაში სდებდნენ. ლუკინო ვისკონტის ლუდვიგის  ცხოვრების ამსახველი ძალიან კარგი ფილმი აქვს გადაღებული. თანამედროვე ბავარიაში კი ლუდვიგი საკადრისად არის დაფასებული, რადგანაც ბავარიას ეკონომიკური თუ არქიტექტურულ-კულტურული თვალსაზრისით ძალიან მნიშვნელოვანი მემკვიდრეობა დაუტოვა, პირველ რიგში კი, სწორედ ნოშვანშტაინი. რა გასაკვირია, რომ მიუნხენის ცენტრში ლუდვიგის სახელობის ქუჩაც არის და მისი ძეგლიც დგას.

თუკი გერმანიაში მოგზაურობას გადაწყვეტთ, მიუნხენს და ბავარიას ნუ გამოტოვებთ! 🙂

პ.ს. “მიუნხენს მოსწონხარ” მიუნხენის სლოგანია.

ნოშვანშტაინის სასახლე

შავი ჭირი ანუ არჩევანის შეუძლებლობა

ეს არის ჩემი ესსე, რომელიც უნივერსიტეტში ერთ-ერთი საგნისთვის – კერძოდ ”მეოცე საუკუნის რომანი და ესსე” – დავწერე. ჩავთვალე, რომ საინტერესოა და ბლოგზეც ღირს გამოქვეყნება. მით უმეტეს, რომ კამიუ ჩემთვის ერთ-ერთი ყველაზე საყვარელი მწერალია.

ალბერ კამიუს ორ რომანს, ”უცხოსა” და ”შავ ჭირს”  აერთიანებს ის, რომ ორივე მათგანში აქტუალურია აბსურდისა და უბედურების თემა. ზოგადად, კამიუსეული შავი ჭირი შეიძლება გავიგოთ, როგორც სიმბოლო ყველა სახის დიდი ბოროტებისა და უბედურებისა, რომელიც თავს ატყდება ადამიანებს. სწორედაც რომ ”თავს ატყდება”. რადგან შავი ჭირი (ომი, სტიქიური უბედურება, ტოტალიტარული სახელმწიფო…) აბსურდული, ალოგიკური მოვლენაა. შავი ჭირი ისეთი ბუნებისაა, რომ ვერ უპასუხებ კითხვას, რატომ მოდის ის; ვერ იწინასწარმეტყველებ, როდის მოვა. შავი ჭირი (უბედურება) უაზროდ, მოულოდნელად გატყდება თავს.

რომანში ”შავი ჭირი” ამ მოვლენის რამდენიმე განსაზღვრებას ვხვდებით:

• შავი ჭირი, როგორც სისულელე, აბსურდი (”როდესაც ომი იფეთქებს ხოლმე, ადამიანები ამბობენ: ”ომი დიდხანს ვერ გასტანს, ეს ხომ აშკარა სისულელეა”. ეჭვი არაა, ომი მართლაც დიდი სისულელეა, მაგრამ ეს არ აფერხებს მის მსვლელობას.”).
• აბსტრაქცია (”დიახ, უბედურებას რაღაც ეცხო აბსტრაქციისა და ირეალურისა.”).
• განმეორადობა (”შავი ჭირი ყველაფრის თავიდან დაწყებას ნიშნავს.”).
• ღვთის ნება/ბედისწერა
• არჩევანის შეუძლებლობა

ეს განსაზღვრებები სხვადასხვა პერსონაჟთა პირით გვეძლევა – შავ ჭირზე როგორც სისულელესა და აბსურდზე ავტორი/ექიმი რიე საუბრობს; აბსტრაქციასა და განმეორადობაზე – რამბერი; ღვთის ნებაზე – მამა პანელუ. თუმცა ამათ გარდა, იკვეთება ბოლო განსაზღვრებაც – არჩევანის შეუძლებლობა. როგორც უკვე ითქვა, შავი ჭირი ისეთი ბუნებისაა, რომ ადამიანი ვერ აკონტროლებს მას; ადამიანის თავისუფალ ნებას აზრი ეკარგება, იგი ვერ ირჩევს. უფრო მეტიც, შავ ჭირთან ბრძოლაც კი უაზრობა ჩანს – რაც არ უნდა გააკეთო ან რამდენჯერაც არ უნდა გააკეთო, შედეგი მაინც ერთი და იგივეა, ადამიანი უბედურებას თავს ვერ აღწევს. აქ უკვე ჩნდება კითხვა – ღირს კი იბრძოლო, ღირს კი, რომ რამე მოიმოქმედო? რომანში ერთ-ერთი პერსონაჟი, რამბერი, რამდენჯერმე ცდილობს ჩაკეტილი, ეპიდემიური ქალაქიდან გაიქცეს, მაგრამ არაფერი გამოსდის; ამიტომაც ამბობს, შავი ჭირი ყველაფრის თავიდან დაწყებას ნიშნავსო. ღირს კი, რომ დაიწყო თავიდან? თუ შედეგი მუდამ ერთი და იგივეა – ასარჩევიც არაფერი ყოფილა, არჩევანი შეუძლებელია, მნიშვნელობა აღარ აქვს, a-ს მოიმოქმედებ თუ b-ს. ქალაქ ორანში არჩევანის შეუძლებლობა ყოფით საკითხებზეც ვრცელდება – ადამიანები არა თუ ვერ გადიან ქალაქიდან, თავისთვის სასურველ პროდუქტსაც კი ვეღარ და აღარ ყიდულობენ. ”სასურველიც” აღარაფერი არსებობს, რადგან ყველაფერი სულ ერთია.

ვიბრძოლოთ თუ არა, დავიწყოთ თავიდან თუ არა – ასეთი არჩევანის წინაშე რომანის გმირები მაინც დგებიან და სხვადასხვანაირად რეაგირებენ ამაზე. რამბერი სწორედ ისაა, ვინც ამჩნევს შავი ჭირის ამ თვისებას – განმეორადობას და მაინც მზად არის, რომ თავიდან დაიწყოს. რამბერისეული შავი ჭირი არაეფექტურად მომუშავე ბიუროკრატიას წააგავს – როცა ერთი ფანჯრიდან მეორესკენ გაგზავნიან, ერთი კაბინეტიდან მეორესკენ, სასურველ შედეგს კი ვერაფრით ვერ იღებ. სხვათაშორის, თავად რამბერიც, სანამ ქალაქიდან გაქცევას გადაწყვეტდა, კანონიერი გზით ცდილობდა ამ საქმის მოგვარებას და სწორედ ამდაგვარ ბიუროკრატიასთანაც მოუწია ურთიერთობა. თავიდან დაწყების გასაჭირი ადგას სხვა პერსონაჟსაც – გრანს. მას თავისი რომანის პირველი წინადადება დაუწერია, მაგრამ ამის იქით ვეღარ მიდის. მხოლოდ  ამ პირველი წინადადების დაუსრულებელი გადაკეთებითა და თავიდან დაწყებითაა დაკავებული. კიდევ ერთი პერსონაჟი, ტარუ, იდეურ დონეზე უპირისპირდება შავ ჭირს – მას მიაჩნია, რომ საჭიროა, გამუდმებით იბრძოლო და არასდროს მოდუნდე. ორანში მიმდინარე მოვლენები კი მისთვის მხოლოდ ერთ-ერთი მორიგი ბრძოლაა. ექიმი რიე ამბობს: ”როდესაც ხედავ მწუხარებასა და ტანჯვას, რომელიც მას მოაქვს, გიჟი, ბრმა ან ლაჩარი უნდა იყო, რომ შავ ჭირს შეურიგდე.” მამა პანელუმ კი თავის ქადაგებაში შავი ჭირი ღვთის ნებად თუ სასჯელად გამოაცხადა და, ფაქტობრივად, ამით გამორიცხა ყოველგვარი აქტიური პროტესტი და წინააღმდეგობა შავი ჭირის მიმართ. თუ შავი ჭირი ღვთის ნებაა, ის თავისით შეწყდება მაშინ, როცა ღმერთი ინებებს – ადამიანებს ისღა დარჩენიათ, მორჩილად დაითმინონ და ელოდონ დასასრულს.

შავი ჭირი ღვთის ნება და ღვთისგან მოვლენილი სასჯელია – ასეთი პასუხი აქვს მამა პანელუს კითხვაზე ”რატომ?” ექიმ რიეს (რომელიც რომანში ავტორის თვალსაზრისს გამოხატავს) არ სჯერა ამისი. მის ყველაზე ძლიერ არგუმენტად ბავშვის სიკვდილი იქცევა – შეიძლება დავუშვათ, რომ მოზრდილ ადამიანებს ღმერთი მათი ცოდვების გამო სჯის, მაგრამ რა უნდა დაეშავებინათ ისეთი მცირეწლოვან ბავშვებს, რომ ტანჯვით სიკვდილი დაემსახურებინათ? ამ მოვლენამ მამა პანელუს რწმენაც კი შეარყია. თუმცა შემდეგ მან ქადაგებაში განაცხადა, რომ საკითხი ასე დგას – ან ყველაფერი უნდა მიიღო ან ყველაფერი უარყო. თუ რწმენას ირჩევ, მაშინ უნდა მიიღო აუხსნელი და უსამართლო სიკვდილიც.

ასეა თუ ისე, ბავშვის სიკვდილი, როგორც უკიდურესი უსამართლობა ამტკიცებს ექიმი რიეს (და კამიუს) მოსაზრებას იმის შესახებ, რომ შავი ჭირი აბსურდული, ალოგიკური ბუნებისაა. მსგავსი უსამართლობა გვართმევს საშუალებას იმისა, რომ ვილაპარაკოთ რაიმე  კანონზომიერებებზე, სამართლიან ღმერთზე და ა.შ. არა აქვს მნიშვნელობა, კარგი ადამიანი ხარ თუ არა, ცოდვილი ხარ თუ არა, შავი ჭირი ყველას განურჩევლად ევლინება და არ არსებობს პასუხი კითხვაზე ”რატომ?”

ბედისწერას დამორჩილება აირჩია მერსომ რომანში ”უცხო”; მერსომ აირჩია, არ ჰქონოდა არჩევანი, თავისუფალი ნება. ”უცხო” გვაჩვენებს, თუ როგორი ხდება ადამიანი ასეთი არჩევანის შედეგად: მერსო გულგრილია ყველაფრის მიმართ, იგი ბრმად მიჰყვება თავის ინსტინქტებს, აგრეთვე ყველანაირ შემოთავაზებას – ძალიან იშვიათად ამბობს ”არას”. მერსოსთვის სასურველი არაფერია – მისთვის სულ ერთია. ამ არჩევანს მიჰყავს იგი საბოლოოდ მკვლელობამდე და თავის დაღუპვამდეც. ცდება თუ არა მერსო? იქნებ თავისუფალი ნების არსებობა, თავისუფალი არჩევანის გაკეთება მაინც შესაძლებელია და ღირს ამისთვის ბრძოლა? ამ კითხვებს პასუხს მეორე რომანი, ”შავი ჭირი” სცემს.

არჩევანის შეუძლებლობასთან ბრძოლა შეიძლება ხანგრძლივი დროის განმავლობაში ჩანდეს უაზრობა – შეიძლება რამბერის მსგავსად ამაოდ ცდილობდე ქალაქიდან გაღწევას, ან რიეს მსგავსად ყოველდღე მკურნალობდე ავადმყოფებს და შედეგს კი ვერ ხედავდე… მაგრამ ოდესმე შავი ჭირი მაინც დამთავრდება და დამთავრების შემდეგ კი ადამიანისთვის ნამდვილად საამაყო იქნება, რომ არ დანებდა და ყოველთვის იბრძოდა მის წინააღმდეგ. საამაყო იქნება, რომ არ გახდა ”მერსო” და ბრმად არ მიჰყვებოდა ყოველივე შემოთავაზებულს. საინტერესოა, რომ ზოგადად ძნელი სათქმელია, თუ რის შედეგად სრულდება შავი ჭირი – ადამიანთა ბრძოლითა და ძალისხმევით თუ იმის გამო, რომ უბრალოდ მისი ძალები ამოიწურა; ან იქნებ ორივე ერთადაა. კამიუს რომანშიც ასეა – ვერ იტყვი, კონკრეტულად რის შედეგად დასრულდა შავი ჭირი. მაგრამ მთავარი ესეც კი არ არის – კამიუს მიხედვით, თავად ბრძოლაა ღირებულება და არა აუცილებლად ბრძოლის შედეგი. სხვა სიტყვებით, ”უაზრო” ბრძოლაც კი ღირებულია და არ არის უაზრო.