ქალთმოძულე კაცები

“გოგონა დრაკონის ტატუთი” შვედი მწერლის, სტიგ ლარსონის ტრილოგიის პირველი წიგნია. იგი პირველად 2005 წელს გამოვიდა შვედეთში. წიგნი მალევე იქცა საერთაშორისო ბესტსელერად – 40 ენაზე ითარგმნა და მილიონიანი ტირაჟებით გაიყიდა. სამწუხაროა, რომ თავად ავტორი ვერ მოესწრო ამ წარმატებას – იგი 2004 წელს გარდაიცვალა. მილენიუმის ტრილოგიის მომდევნო ორი წიგნია “გოგონა, რომელიც ცეცხლს ეთამაშებოდა” და “გოგონა, რომელმაც კრაზანების ბუდე დაანგრია”. პირველ წიგნს შვედურ ორიგინალში “ქალთმოძულე კაცები” ერქვა და სხვა ევროპულ ქვეყნებშიც ამავე სათაურით გამოიცა. “გოგონა დრაკონის ტატუთი” ინგლისურენოვანი გამოცემის ვერსიაა. უნდა ვთქვა, რომ ეს უკანასკნელი სათაური თავიდანვე უინტერესოდ და მასებზე გათვლილ, “პაპსა” რამედ მომეჩვენა.”ქალთმოძულე კაცები” უფრო მომწონს – ეს სათაური  წიგნის ერთ-ერთ მთავარ თემაზე მიანიშნებს და თან უფრო დამაინტრიგებელიც არის. თუმცა, როდესაც დანარჩენი ორი წიგნის სათაურებიც მოვიძიე, დავასკვენი, რომ მთლიანობაში ასეც არა უშავს.

წიგნის ერთ-ერთი მთავარი თემა ქალებზე ძალადობაა. ორიგინალის სათაურიც და მთავარი გმირი გოგონაც მიგვანიშნებს იმაზე, რომ წიგნი დიდწილად ფემინისტურია. უფრო მეტიც, წიგნი რამდენიმე ნაწილადაა დაყოფილი და თითოეულ ნაწილს წამძღვარებული აქვს  მცირე სტატისტიკური მონაცემი (შვედეთში) ქალებზე ძალადობის შესახებ.

გოგონას ლიზბეთ სალანდერი ჰქვია და 24 წლისაა. წიგნში ჩართულია იმაზე მინიშნებაც, რომ გოგონა პეპი გრძელიწინდას ჰგავს; პეპი კი, როგორც ცნობილია, ფემინისტების ფავორიტია და მისაბაძ მაგალითადაც არის აღიარებული. ლიზბეთიც პეპის მსგავსად ექსტრავაგანტური, დამოუკიდებელი, მამაცი, ძლიერი, მებრძოლი გოგოა. ლიზბეთი საზოგადოებისგან სწორედ ამ თვისებების გამო არის გარიყული. ის პრობლემურ ბავშვად იყო შერაცხული, შემდეგ კი სულაც ჭკუასუსტად და ქმედუუნაროდ გამოაცხადეს და მიუხედავად სრულწლოვანებისა, სასამართლომ მეურვე დაუნიშნა. საზოგადოებისა და სახელმწიფოსთვის ლიზბეთი ჭკუასუსტია – მხოლოდ იმიტომ, რომ ძალადობრივ საზოგადოებას ვერ ეგუებოდა და თავადაც აგრესიით პასუხობდა, იმიტომ რომ პროტესტის ნიშნად განათლების სისტემას აღარაფრად აგდებდა და ოფიციალურ განათლებაზე უარი თქვა… სინამდვილეში ლიზბეთი ძალიან ინტელექტუალურია და შესანიშნავ უნარებს ფლობს, რასაც იყენებს კიდეც თავის გამოძიებებში. ის უსაფრთხოების უზრუნველყოფის კომპანიაში, Milton Security-ში მუშაობს.

წიგნში მრავლად შეხვდებით ქალთმოძულე კაცებს – შეშლილ ნაცისტებს, სერიულ მკვლელებსა და სადისტებს. თან არ გეგონოთ ეს კაცები საზოგადოების დაბალი ფენებიდან გამოსული, მარგინალიზებული და სასაოწარკვეთილი ტიპები იყვნენ. პირიქით, ყველა მათგანი მდიდარია, საკმაო ძალაუფლებაც აქვს და საზოგადოებაში პატივსაცემ ადამიანადაც ითვლება. მათი მსხვერპლი ქალები კი პირიქით, დაბალი სოციალური სტატუსის მქონე და შესაბამისად, სუსტნი და დაუცველნი არიან. ბუნებრივია, შეუძლებელია, ყველა კაცი სერიული მკვლელი იყოს. ამიტომ, ვფიქრობ ლარსონის პერსონაჟები და მათი ქმედებები უბრალოდ სიმბოლოა იმ ძალაუფლებისა, რომელსაც პატრიარქალურ საზოგადოებებში კაცები ფლობენ და ბოროტად იყენებენ.

“გოგონა დრაკონის ტატუთი” დეტექტიურ ჟანრშია გადაწყვეტილი. ლიზბეთ სალანდერი და მეორე მთავარი გმირი, მიქაელ ბლუმკვისტი, 60-იან წლებში გაუჩინარებელ გოგონას ეძებენ და კვალი სწორედ ქალთმოძულე კაცებამდე მიიყვანთ. აღსანიშნავია, რომ წიგნის პერსონაჟებს, მათ პიროვნებებს გაცილებით მეტი დრო ეთმობა, ვიდრე ეს კლასიკური დეტექტივებისთვის არის დამახასიათებელი. სხვანაირად რომ ვთქვათ, ეს წიგნი სხვა დეტექტივებთან შედარებით ნაკლებად ზედაპირულია. ავტორს ვუფასებ იმასაც, რომ კარგად წარმოაჩინა თანამედროვეობა, თუნდაც ისეთი პრობლემები, როგორიც ქალებზე ძალადობა ან ბიზნესმენთა კრიმინალური საქმიანობაა. წიგნის მეორე მთავარი თემა სწორედ თაღლითი და მაფიოზი ბიზნესმენებია. მათ ჟურნალისტი მიქაელ ბლუმკვისტი თავისი ჟურნალისტური გამოძიებებით უპირისპირდება. ერთი სიტყვით, ბლუმკვისტი და სალანდერი მთელი წიგნის განმავლობაში სიმართლის დასადგენად ან\და გამოსააშკარავებლად იბრძვიან. სიმართლე კი დიდი ღირებულებაა.