ყოველთვის მიყვარდა ”დისნეის” მულტფილმები, განსაკუთრებით კი ისინი, რომლებიც პრინცებზე და პრინცესებზეა. ამ პოსტშიც სწორედ მათზე ვისაუბრებ. ”დისნეის” პირველი ასეთი მულტფილმი – ”ფიფქია და შვიდი ჯუჯა” – 1937 წელს გამოვიდა, ბოლო – ”დახლართული” (Tangled) – კი 2010 წელს. სხვაობა 73 წელს შეადგენს. საინტერესოა როგორ იცვლებოდნენ ამ ხნის განმავლობაში პრინცესები და როგორ წარმოუდგენდა ”დისნეი” ბავშვებს (და არა მარტო მათ) იდეალურ გოგონას? პრინცესა ხომ იდეალური გოგონას განსახიერებაა…
არის თვისებები, რომლებიც ყველა პრინცესისთვის ან უმეტესობა მათგანისთვის საერთოა, მაგალითად – ყველა კეთილია, ლამაზი, უყვარს სხვების დახმარება და ცხოველები; ყველა ცდილობს გაუმკლავდეს რაღაც პრობლემებს, უპირისპირდება უფროს თაობას/მშობლებს… რაც შეეხება განსხვავებებს – შეიძლება გამოვყოთ პრინცესათა სამი კატეგორია:
- პრინცესები, რომლებიც პასიურად ელიან პრინცს;
- პრინცესები, რომლებიც აქტიურად ეძიებენ პრინცს;
- პრინცესები, რომლებიც თავიანთი საქმით არიან დაკავებულნი და პრინცს ”უბრალოდ” გზაში ხვდებიან.
”პასიური” პრინცესები გვხვდება 1937-1959 წლებში გადაღებულ ანიმაციებში. ესენია ფიფქია, კონკია და ავრორა/როუზი. ეს პრინცესები გარემოცულნი არიან ავისმსურველებით – ბოროტი დედინაცვლებით ან ბოროტი ჯადოქრით (ეს უკანასკნელი ავრორას ანუ მძინარე მზეთუნახავის შემთხვევაში), რომლებიც არ აძლევენ მათ საშუალებას ნორმალურად და ბედნიერად იცხოვრონ, საკუთარი თავის რეალიზაცია მოახდინონ და ა.შ. მეტიც, ორ შემთხვევაში ისინი საერთოდაც კლავენ/მიაძინებენ საბრალო პრინცესებს. მაგრამ ამ ანიმაციებში არ დგას საკითხი, რომ ამ პრინცესებმა იაქტიურონ და ბოროტებასა და ჩაგვრას როგორმე თავი დააღწიონ. მათი ერთადერთი ხსნა პრინცია – პრინცი მოვა, გადაარჩენს და იხსნის მათ, ბოროტებას განარიდებს. მათი ოცნებები და პრინცის ეს მოლოდინი აისახება მათ სიმღერებშიც. მაგალითად, ფიფქია პირდაპირ მღერის Someday My Prince Will Come-ო. 🙂 რით არიან დაკავებულნი ეს პრინცესები, სანამ პრინცი გამოჩნდება? ძირითადად სახლის დალაგება-წმენდა-რეცხვით, საჭმლის მზადებითა და ცხოველებთან მეგობრობით. 🙂 ამ მხრივ განსაკუთრებით ფიფქია გამოირჩევა – ალბათ გახსოვთ, რომ სისუფთავის დიდი მოყვარულია და საკუთარ მასპინძელ ჯუჯებსაც კი ხელ-პირის დაბანას აიძულებს. არც კონკიასთვისაა უცხო მსგავსი საქმიანობა, თუმცა ეს პერსონაჟი ალბათ სხვაგვარი ვერც იქნება.
”აქტიური” პრინცესები გვხვდება დაახლოებით 1989-1995 წლების ანიმაციებში: არიელი, ბელი, ჟასმინი, პოკაჰონტასი. ეს პრინცესები უკვე აღარ ელიან, როდის მოვა პრინცი და როდის გადაარჩენს მათ, ისინი თავად აქტიურობენ, ცდილობენ გაექცნენ იმ გარემოს, რომელიც ზღუდავს მათ როგორც ქალს და როგორც ადამიანს. ზოგადად, მათ არ აკმაყოფილებთ ის გარემო, რომელშიც ცხოვრობენ; მათ აინტერესებთ თვითსრულყოფა, შემეცნება, უნდათ რომ ნახონ მსოფლიო და გაიფართოვონ თვალსაწიერი. ბელი წიგნებს კითხულობს; არიელი ხმელეთის მცხოვრებთა ნივთებს აგროვებს; ჟასმინი სახლიდან გარბის, რათა ნახოს როგორია ცხოვრება სასახლის გარეთ; პოკაჰონტასი უცხოტომელს უმეგობრდება. პრინცები აქ კვლავინდებურად აქტუალურია – ოღონდ აქ პრინცესების რჩეული ის ხდება, ვინც მათ შემეცნებაში ეხმარება. მათი სიმღერებიც შემეცნებისკენ სწრაფვას ან მისით ტკბობას გამოხატავს – A Whole New World, Colors of the Wind… პრინცესების აქტიურობა ჩანს იმაშიც, რომ აქ უკვე მაინცდამაინც თავად ისინი აღარ არიან გადასარჩენები; პირიქით, ზოგ შემთხვევაში თვითონ იხსნიან ხოლმე თავიანთ პრინცებს.
”საქმიანი” პრინცესები – 1998-2010 წლები: მულანი, ტიანა, რაპუნცელი. თუ ”აქტიურ” პრინცესათა ოცნებებში პრინცები ჯერ კიდევ ფიგურირებს, ”საქმიანებს” ამაზე ფიქრი აზრადაც არ მოსდით. 🙂 მათ თავიანთი მიზნები და საქმეები აქვთ, რომელთა მისაღწევადაც შეიძლება მძიმე შრომა, საკუთარი თავისთვის ძალის დატანება, რისკზე წასვლა დასჭირდეთ… მაგრამ ისინი უკან არაფერზე იხევენ, რადგან არადამაკმაყოფილებელი მდგომარეობისგან დამხსნელი საკუთარი თავის გარდა არავინ ეგულებათ. ამიტომ მულანი ომში მიდის, ტიანა კი ძალ-ღონეს არ იშურებს, რომ საკუთარი ბიზნესი წამოიწყოს… ამ პრინცესებისთვის აქტუალურია საკუთარი თავის ძიება და საკუთარი ადგილის დამკვიდრება. ამის მაგალითად შეიძლებად მულანის ნამღერი Reflection გამოდგეს. ხოლო თუ საქმით გართულ პრინცესებს გზაში ვინმე სიმპათიური, მხიარული ყმაწვილი გადაეყრებათ, ამას რა სჯობსო, უარს არ ამბობენ. 🙂
ჯიჯღინა ბლოგი 