ფენტეზი ლიტერატურული ჟანრია, რომელიც სიუჟეტში მაგიას ან სხვა ზებუნებრივ მოვლენებს რთავს. ფენტეზის ჟანრის ნაწარმოებებში ავტორები ხშირად სრულიად ახალ, განსხვავებულ, მაგიურ სამყაროს და რეალობას ქმნიან ხოლმე. ფენტეზი ზღაპრებსა და მითებს ეყრდნობა და მათით იკვებება, შესაბამისად, ჰგავს კიდეც ზღაპარს; მაგრამ ზღაპარი უფრო მარტივია, პრიმიტიულია, ფენტეზისეული რეალობა კი უფრო რთული და დახვეწილია; სწორედ სირთულე აქვს საერთო ჩვენს რეალობასთან. მე მიყვარს ფენტეზი სწორედ იმის გამო, რომ ის არ ირეკლავს სარკესავით და არ აკეთებს ჩვენი რეალობის ”კოპირებას” – ის ახალ, ზღაპრულ და ამავდროულად საკმაოდ რთულ სამყაროს გვთავაზობს.
ფენტეზის მიმართ გამოთქვამენ პრეტენზიას, რომ ის ”უაზროა”, ზედაპირულია. დიახ, ეს მართალია იმ გაგებით, რომ ფენტეზის არც აქვს პრეტენზია, იყოს ღრმად ფილოსოფიური ლიტერატურა. ზღაპრების მსგავსად ფენტეზის ცენტრალური თემაც ხშირად ერთი მარტივი იდეაა – სიკეთისა და ბოროტების, თეთრისა და შავის დაპირისპირება. კარგი ფენტეზი იდეალურია მისთვის, ვისაც კითხვისგან სიამოვნების მიღება ან/და მოყირჭებული რეალობისგან დროებით სხვა რეალობაში გადართვა უნდა.
ბოლო დროის ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული ფენტეზი უდაოდ ჯოან როულინგის ”ჰარი პოტერია”. ეს ის წიგნია, რომელმაც ფენტეზი როგორც ჟანრი შემაყვარა. ამას გარდა ეს წიგნი განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი იმიტომაცაა ჩემთვის (და ალბათ ჩემი თაობის სხვა მკითხველებისთვისაც), რომ ფაქტობრივად ჰარის და მისი მეგობრების პარალელურად, მათი თავგადასავლების კითხვის პარალელურად, მათთან ერთად ვიზრდებოდი. ”ჰარი პოტერის საგა” სულ შვიდი წიგნისგან შედგება.
მთავარი, რაც ”ჰარი პოტერზე” მინდოდა მეთქვა, ის არის, რომ ვისაც ეს წიგნები არ წაუკითხავს, მან მართლაც მშვენიერი სამყარო დაკარგა – ჯადოქრების სამყარო, სადაც კეთილი და ბოროტი ძალები იბრძვიან.
ვისაც ”ჰარი პოტერი” არ წაუკითხავს, ის არასოდესაა ნამყოფი ამ ადგილებში:
ჰოგვორთსი – ჯადოქრობისა და მაგიის სკოლა;
ჰოგვორთსის აკრძალული ტყე;
მაგიის სამინისტრო;
გრინგოტსი – ჯადოქართა ბანკი;
აზკაბანი – ჯადოქართა ციხე;
ჰოგსმიდი – ჯადოქრული დასახლება-სოფელი;
პლატფორმა 9¾
მრუდე ქუჩა;
მრუმე ქუჩა….
მას არ უნახავს ეს არსებები:
გობლინები;
შინაური ელფები;
ცალრქიანი ცხენები;
თესტრალები;
ჰიპოგრიფები;
მაქციები;
დრაკონები;
კენტავრები…
იგი არასდროს დასწრებია შემდეგ გაკვეთილებს:
ტრანსფიგურაცია;
შელოცვები;
ჰერბოლოგია;
შხამ-წამლები;
ბნელი ძალებისგან თავდაცვა;
ჯადოსნური არსებების მოვლა…
ის არ იცნობს ჰოგვორთსის შესანიშნავ პროფესორებს:
მხიარულ და გულღია დირექტორ ალბუს დამბლდორს;
მკაცრ და ცივ მინერვა მაკგონაგელს;
სარკასტულ და იდუმალ სევერუს სნეიპს;
მეგობრულ მაქცია რემუს ლუპინს;
მშიშარა და კომფორტული ცხოვრების მეტისმეტად მოყვარულ ჰორაციუს სლაგჰორნს…
ცხადია, არც სხვა პერსონაჟებს იცნობს 🙂 :
თვით ჰარი პოტერსა და მის უახლოეს მეგობრებს – ჰერმიონ გრეინჯერს და რონ უისლის;
უისლების მრავალრიცხოვან, არაჩვეულებრივ ოჯახს;
მუდამ დაბნეულ და გაუბედავ ნევილ ლონგბოტომს;
”სულელუნად” მონათლულ, მაგრამ ძალიან ჭკვიან და კეთილ ლუნა ლავგუდს;
ქედმაღალ და თვითკმაყოფილ დრაკო მალფოის;
ჰოგვორთსის სხვა სტუდენტებს;
ბნელი ძალების წარმომადგენლებს – ბელატრისა ლესტრეინჯს, ლუციუს მალფოის, თვით ვოლდემორსა და სხვებს;
სხვადასხვა დროის მაგიის მინისტრებს;
სხვა ქვეყნებიდან წვეულ ჯადოქრებს
და სხვა მრავალს.
რაც მთავარია, არც ის იცის, თუ რა ნათესაური, მეგობრული ან მტრული კავშირ-ურთიერთობებია ამ პერსონაჟებს შორის. მან არ იცის, ვინ არიან ჰოგვორთსის დამფუძნებლები; ვინ არიან სიკვდილის მხვრელები, რა არის პატრონუსი ან ფენიქსის ორდენი; ვინ არიან დემენტორები ან რას ნიშნავს ”დემენტორის კოცნა”; რას ნიშნავს ”მუქსისხლიანი” და რატომაა ეს ცუდი სიტყვა; რა არის ქვიდიჩი, აპარაცია, ჰორკრუქსი ან აურორი…
მაგრამ ეს მხოლოდ მცირე ნაწილია, ამ ჩამონათვალების გაგრძელება კიდევ დიდხანს შეიძლება. მე მხოლოდ მინდა გირჩიოთ 🙂 – ნუ დაკარგავთ ამდენ რამეს, ნუ დაკარგავთ ამ სამყაროს. თუ ჯერ კიდევ არ წაგიკითხავთ, მაშინ ახლა წაიკითხეთ ”ჰარი პოტერი”; წაიკითხეთ განურჩევლად იმისა, თუ რამდენი წლისა ხართ, რადგან ამას არ აქვს მნიშვნელობა. 🙂
ჯიჯღინა ბლოგი 